13 listopada 2009 roku, godz. 12:06 56,1°C 24 listopada 2009 roku, godz. 17:38 6 stycznia 2010 roku, godz. 17:09 96,4°C 17 stycznia 2010 roku, godz. 14:36 97,5°C 12 lutego 2010 roku, godz. 13:27 24,4°C 27 lipca 2010 roku, godz. 19:50 487,9°C 18 października 2010 roku, godz. 20:47 45,2°C 4 listopada 2010 roku, godz. 00:04 105,8°C 6 kwietnia 2011 roku, godz. 20:50 56,3°C 28 sierpnia 2012 roku, godz. 15:43 7,8°C 22 listopada 2012 roku, godz. 20:14 14,4°C 3 stycznia 2013 roku, godz. 15:01 5,7°C 28 kwietnia 2013 roku, godz. 16:01 8,8°C 30 sierpnia 2013 roku, godz. 14:36 26,1°C 17 stycznia 2014 roku, godz. 11:38 4,0°C Wyszukiwarka Gdyby tylko owoc Twoich przemyśleń zechciał się skrystalizować w postaci aforyzmu, wiersza, opowiadania lub felietonu, pisz. W przeciwnym razie godnie milcz.
Dla każdej osoby może to oznaczać coś innego, np. samotny urlop, spalenie rzeczy po zmarłym, długie rozmowy na jego temat. Dobrym sposobem na przetrwanie czasu żałoby jest kontakt z ludźmi, którzy także przeżywają śmierć bliskiej osoby. Spotkania takich grup wsparcia odbywają się w wielu miastach. Śmierć to temat tabu. Nie umiemy o niej rozmawiać, boimy się, że wywołamy wilka z lasu. I mimo, że wiemy, ze śmierć to część życia, staramy się odsuwać myśl o niej. Przeraża nas myśl, że kiedyś umrą rodzice czy współmałżonek. I jest to tak na prawdę zupełnie naturalny strach, ale rozmowa o śmierci to w pewnym sensie przygotowanie się na ten czas po odejściu bliskich. “Kiedyś rozmawialiśmy o umieraniu. Dzięki takiej rozmowie pochowałyśmy Mamę w jasnej trumnie – tak jak chciała, w tej sukni, w której czuła się dobrze, na cmentarz jechała srebrnym autem – tak jak chciała i spoczęła w grobie, w którym spocząć chciała. Takie rozmowy bardzo ułatwiają podejmowanie nieuniknionych decyzji. Drobiazg…? Być może, ale my mamy świadomość spełnienia próśb naszej Mamy. To kojące uczucie.” Z czym kojarzy się nam śmierć? Z ciszą, z końcem pewnego okresu w życiu, z brakiem osoby, która odeszła, z płaczem, z dziurą w sercu. Osoby wierzące kojarzą śmierć z życiem wiecznym, z Bogiem przyjmującym duszę do nieba, z opieką nowego Anioła Stróża. Natomiast pewne są dwa stałe elementy: na śmierć bliskiej osoby nigdy nie da się przygotować. I zawsze jest to całkowicie nieodpowiedni moment. Z żałobą bardzo ciężko sobie poradzić, nastają po sobie przeróżne etapy, od niedowierzania przez zaprzeczanie, wściekłość, żal i rozpacz po naukę życia bez bliskiej osoby. Żałobę trzeba przejść. I to w sposób, który podpowiada serce. Musi być czas na płacz, na rozpacz, na rozpamiętywanie osoby, która odeszła, na rozmowy z nią, na modlitwę. Ale jeśli pojawia się w okresie tego żalu moment na uśmiech, to dobrze. To reakcja obronna organizmu na stres – tak powiedzą jedni, a inni, że to znak, ze trzeba żyć dalej. Bo faktycznie trzeba. Bo jest dla kogo. Bo ziemskie życie toczy się dalej, bo nasze zajęcia są nadal aktualne, bo mamy męża, żonę, dzieci, rodzinę, pracę, psa, kota czy królika, bo ktoś liczy na naszą pomoc, bo dzieci potrzebują, bo trzeba zrobić zakupy i ugotować obiad. Te wszystkie uczucia są kompletnie nieopisywalne i tak na prawdę rozumie się je dopiero w momencie, kiedy odchodzi ktoś nam bliski. Pierwsze chwile po śmierci bliskiej nam osoby przepełnione są żalem i bólem okropnym oraz niedowierzaniem. Chce się cofnąć czas, choć o kilka minut. Chce się krzyczeć. Nachodzi potrzeba pytania wszystkich dookoła, czy to na pewno prawda. I następuje szok, który tak na prawdę każdy przechodzi inaczej. Osłupienie, robienie czegoś kompletnie niezrozumiałego, czasami nawet atak śmiechu, ogromna rozpacz albo całkowita cisza. Ma się wrażenie, że żyje się w równoległej czasoprzestrzeni. Towarzyszy temu wszystkiemu wrażenie kompletnej bezsilności i bezradności, dlatego ważne jest, aby mieć przy sobie kogoś bliskiego, kto spróbuje zrozumieć lub rozumie i pomoże. Do dnia pogrzebu żyje się w zawieszeniu. Należy zająć się formalnościami, organizacją uroczystości obrzędowych, zawiadomieniem bliskich oraz znajomych, przygotowaniem się i duchowym i fizycznym do ostatniego pożegnania osoby zmarłej. Zwykle towarzyszy temu strach, że nie damy rady, że to ponad nasze siły, że to nie do przejścia, co jeszcze potęguje te lęki. Można skorzystać z tabletek uspokajających, najlepiej po konsultacji z lekarzem. Dobrze jest znaleźć sobie zajęcie, które pomaga przejść ten bardzo trudny czas, modlitwa, robótki ręczne, sprzątanie, czytanie… Dzień pogrzebu może być nerwowy, albo zupełnie spokojny. Dobrze jest pamiętać o podstawowych czynnościach, ponieważ to pomaga utrzymać się w ramach czasowych. I teraz pozostaje już tylko udział w uroczystości pożegnania. Forma oczywiście zależy od religii czy światopoglądu, w którym żyła osoba zmarła i cała rodzina, ale nie bójmy się złożyć indywidualnego hołdu – można napisać przemowę, czy też list, który odczyta się nad grobem, można odtworzyć lubianą przez zmarłego muzykę, możliwości jest kilka. Po uroczystości otwiera się zupełnie nowy rozdział życia, a przed nami nowe zadanie – nauczyć się żyć bez bliskiej nam osoby i radzić sobie z jej nieobecnością. Z jednej strony jest lżej, inaczej, a z drugiej strony dopada nas nieobecność bliskiego nam człowieka w codziennych czynnościach – wszak już nie porozmawiamy przez telefon, nie usłyszymy głosu, nie zobaczymy się, nie poradzimy się. Ale tak na prawdę czuje się obecność bliskiego i jego opiekę. I z dnia na dzień, krok po kroku, chwila po chwili jakoś ten czas upływa, jakoś sobie radzimy. To nie jest tak, że nie da się przeżyć śmierci na przykład rodziców czy współmałżonka. Gdzieś w środku znajduje się siłę, żeby to przetrwać, przejść. Jedni szukają pocieszenia w pozostałej rodzinie, inni wolą w samotności zmagać się z cierpieniem, ważne jest by słuchać własnych potrzeb, nie przymuszać i nie być przymuszanym do jakiejś formy radzenia sobie z cierpieniem i żałobą. Istotne jest natomiast, aby nie zapominać o sobie, o potrzebie snu, o konieczności jedzenia, o możliwości wypłakania się komuś, albo po prostu o milczeniu w towarzystwie. Nie krępujmy się mówić o emocjach, to też jest pewna forma naszego przechodzenia przez żałobę i radzenia sobie z nią. Faktem jest, że śmierć to naturalna kolej rzeczy, wszak nikt nie jest nieśmiertelny. Ale pustka i nieodwracalność śmierci wywołuje w człowieku straszne i całkowicie nieznane uczucia. Całkowita bezsilność, rozdzierający żal, straszliwy smutek i wszechogarniająca tęsknota, której nigdy się nie ukoi – potrafią spowodować całkowicie nieznane dotąd reakcje. Jak postępować z kimś bliskim pogrążonym w żałobie…? Słuchaj. Bądź. Nie oceniaj. Nie zakazuj płakać. Pozwól wyrzucić na wierzch wątpliwości, żale do samego siebie, do świata, złość, oskarżenia. Przytul lub zostaw w spokoju jeśli zajdzie potrzeba. Nie bój się zadzwonić do tej osoby, jeśli nie będzie chciała rozmawiać, to po prostu nie odbierze, ale będzie czuła wsparcie, bo wie, że myślisz i że może na Ciebie liczyć. “Nadejdzie moment, kiedy zobaczymy, że słońce świeci, że się uśmiechamy, że czujemy radość, że potrafimy się śmiać. To będzie chwila, w której zrozumiemy, że oto nie zapomnieliśmy o mamie, która odeszła, ale pogodziliśmy się z jej śmiercią i staramy się jakoś żyć dalej. Nadejdzie taki dzień.” śmierć i żałoba widziana oczami dziecka. Dorosłym ciężko pogodzić się ze śmiercią, sami unikają tematu, ale nadchodzi moment, że dziecko pyta. Niekiedy po śmierci ulubionego zwierzątka, niekiedy samo z siebie. Jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci? Jak pomóc dziecku przejść żałobę? Pamiętajmy, że dla dziecka nie istnieją tematu tabu. Ono po prostu pyta i oczekuje odpowiedzi. To my jako dorośli tę odpowiedź powinniśmy dopasować do wieku dziecka i jego momentu rozwojowego. Właściwie to chodzi o to, aby udzielać odpowiedzi prostej, konkretnej – jak dziecko zechce wiedzieć więcej, to dopyta. Śmierć jest zagadnieniem bardzo trudnym, emocjonującym, przerażającym – dla nas. Dla dziecka to zupełnie niezrozumiałe pojęcie, że ktoś jest i nagle go nie ma. No bo właściwie – gdzie się podziała babcia czy dziadek. Teoretycznie najprościej rozmawiać o śmierci w sytuacji, kiedy nie dotyka ona nas bezpośrednio. Jednakże prawdziwy czas pytań w kwestii umierania pojawia się w chwili śmierci kogoś bliskiego, na przykład babci czy dziadka. Oprócz zwyczajnych pytań “dlaczego babcia umarła?” pojawiają się też bardziej złożone : gdzie teraz jest babcia? dlaczego leży w trumnie? dlaczego zakopują ją pod ziemią? Przecież tam jest ciemno i zimno! Kiedy zobaczę babcię? To są tylko pojedyncze przykłady. Głębia pytań uzależniona jest od wieku dziecka, od stopnia związania ze zmarłą osobą, od rozwoju emocjonalnego. “Tłumaczenie synkom, że babcia odeszła, było najtrudniejsze w moim życiu. Łzy płynęły mi po twarzy, kiedy mówiłam, że dusza babci jest u Boga i patrzy na nas z góry. Mój 6,5 letni synek płakał razem ze mną, był bardzo przywiązany do mojej Mamy, mówił, że chce się do niej przytulić.” W sytuacji, kiedy w naszej rodzinie zmarł ktoś bliski, musimy pomóc dziecku przejść przez tę sytuację. Sami mamy z tym problem, ale dla dziecka ta sytuacja jest zupełnie niezrozumiała i obca. Dajmy dziecku możliwość płaczu, wyrażania żalu czy złości, rozmawiajmy, jeśli dziecko ma potrzebę, przytulmy, bądźmy z nim. Nasze dziecko także straciło bliską swemu sercu osobę. Pozwólmy mu zatrzymać pamiątki, czy postawić zdjęcie zmarłej osoby w pokoju, jeśli tego zapragnie. Niejednokrotnie zdarza się, że dzieci bawią się w śmierć, w pogrzeb, w ten sposób oswajają zaistniałą sytuację. Dorośli zwykle czynią podobnie, rozmawiając o momencie odejścia bliskiej osoby, o swoich emocjach, opisują każdą sytuację, rozpamiętują na przykład chorobę, czy też jej objawy, lub pobyt w szpitalu. Każdy wybiera sposób oswajania w ramach własnych możliwości i umiejętności poznawczych. “Tłumaczyłam dzieciom, że ciało to tylko ubranie dla duszy, że w grobie leży właśnie tylko ciało, a ta babcia, którą pamiętają, jest w niebie, u Boga, patrzy na nas i teraz nadal będzie się nami opiekowała i wymodli nam wiele łask, bo ma bliżej do Pana Boga. Tego samego dnia dzieci prosiły babcię o prawdziwą zimę, która faktycznie się pojawiła, a dzieci były szczęśliwe, że to babcia im śnieg zorganizowała.” Tłumaczmy dziecku kwestię śmierci tak, jak podpowiada nam sumienie, wiara, czy inne przekonania. Wiadome, że wszyscy czujemy się pewniej, jeśli potrafimy coś zrozumieć. Łatwiej nam przyjąć pewne sytuacje, akceptować je i godzić się z nimi. Jak najbardziej możemy zabrać dzieci na pogrzeb. To też dla nich jest szansa pożegnania osoby bliskiej, modlitwy, zadumy, zatwierdzenia nieodwracalności śmierci i próby oswojenia jej stanu. Owszem, nie jest to łatwe przeżycie, dla nikogo, ale całkowicie naturalne. Możemy dać dzieciom do rąk kwiatek czy mały bukiecik, albo narysowany własnoręcznie rysunek, aby wrzuciło ukochanej osobie do grobu. “Wszystkie małe wnuki narysowały dla babci rysunki, piękne i kolorowe, przedstawiające babcię wraz z nimi w różnych sytuacjach, albo miejscach, starszy wnuk napisał wiersz dla babci. Te piękne prace włożyłyśmy Mamie do trumny, w imieniu naszych dzieci a bez ich obecności, by miała ze sobą namacalny symbol miłości ukochanych wnuków do niej. A na pogrzebie każde dziecko wrzuciło po jednej białej różyczce do grobu, dla babci.” Jest jeszcze jeden istotny aspekt, a mianowicie pożegnanie z ciałem zmarłej osoby. Zastanówmy się, czy nie jest lepiej oszczędzić dziecku takiego widoku, wszak bliska osoba nie będzie wyglądała jakby spała, ciało po śmierci bardzo się zmienia, może wywołać szok u dziecka. I czy nie byłoby lepiej, aby dziecko miało w pamięci żywe wspomnienia o babci czy dziadku, a nie zmieniony, pośmiertny wizerunek ukochanej osoby. Dziecko będzie tęskniło i wyrażało tę tęsknotę w różnoraki sposób. Zapewne opowie o swojej stracie w przedszkolu czy w szkole. Dziecko odczuwa swój ból, ale też widzi nasz, szuka ukojenia i dla siebie i dla nas. “Podczas zajęć w przedszkolu synek powiedział pani, że piosenki na Dzień Babci i Dziadka są smutne, bo jemu przydarzyło się coś strasznego, bo umarła mu babcia. Ale że jego mamusia ma gorzej, niż on, bo mamusi umarła jedyna mama. Sytuacja jednak znacznie go umocniła, bo zarówno kilkoro dzieci jak i panie w przedszkolu powiedziały mojemu synkowi, że ich babcie i dziadkowie też nie żyją. Wojtuś nie czuł się osamotniony i zapragnął nauczyć się piosenki specjalnie dla swojej babci, która odeszła.” Pozwólmy dziecku przejść żałobę, bądźmy w gotowości, aby mu wyjaśnić, doczytać i wspierać. Mówmy dziecku, że zmarła babcia czy dziadek, bardzo je kochali, że byli zawsze przy nim i ze to się nie zmieni. Starajmy się postawić w sytuacji dziecka, zobaczyć to wszystko jego oczami. Obserwujmy dziecko, aby w odpowiedniej chwili przyjść z pomocą, jeśli nie będzie umiało samo poradzić sobie ze stratą. Nie bójmy się ani pytań ani odpowiedzi. Dzieci bardzo często pytają o to, o co my, dorośli, nie zawsze mamy odwagę zapytać. KOBIETA, 38 LAT ponad rok temu. Psychologia Problemy psychologiczne. Mgr Anna Bernatowska Psycholog , Warszawa. 55 poziom zaufania. Witam, aby sobie pomoc musi Pani skorzystac z wizyty u psychiatry, oraz psychoterapeuty. Psychoterapia pomoże Pani Przepraciwac przeżyta traumę i radzić sobie z aktualnymi trudnościami. Pozdrawiam.1 listopada, czyli dzień, w którym szczególnie pamiętamy o naszych zmarłych bliskich. To także czas refleksji i zadumy – moment, by zwolnić i spotkać się z rodziną. Często wtedy wracamy myślami do chwil, gdy te osoby były jeszcze z nami. Wtedy także, częściej niż zazwyczaj, mówi się o temacie żałoby. Marta Kobylińska, psycholog w Centrum Medycznym Damiana podpowiada, jak „zmierzyć się” ze stratą kogoś z rodziny czy przyjaciół oraz w jaki sposób pomóc tym, którzy właśnie przeżywają ten trudny i bolesny okres. Na początku warto zastanowić się, czym tak naprawdę jest żałoba. Najczęściej jest ona rozumiana jako przeżywanie smutku, cierpienia i bólu po utracie bliskiej osoby. Poza znacznym spadkiem formy psychicznej, w procesie żałoby widoczne są także zmiany fizyczne, zmiany w zachowaniu czy w sposobie myślenia. Do najczęstszych dolegliwości należy, obniżenie nastroju, uczucie ciągłego zmęczenia, obniżenie odporności organizmu, problemy ze snem, pamięcią czy zmniejszony apetyt. Żałoba i przeżywanie straty to bardzo trudny i wymagający czas dla każdego człowieka. Pojawiających się wtedy uczuć, najczęściej bardzo negatywnych, chciałoby się uniknąć, ale, niestety nie da się „przeskoczyć”. To okres, przez który trzeba przejść, pogodzić się ze stratą i jakby nauczyć się żyć na nowo. Pamiętajmy, że każdy przeżywa żałobę na swój sposób. Zależy to od bardzo wielu zmiennych – przede wszystkim od zażyłości relacji z utraconą osobą, ale także od naszej osobowości i stylu radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Proces powrotu „do normalności” również może przybierać różną intensywność i tempo. Uczucia towarzyszące stracie mogą pojawiać się falami i z upływem czasu tracą na natężeniu. Żałoba ma zazwyczaj kilka etapów – nie od razu możliwe jest powrócenie do równowagi i codziennego, zdrowego funkcjonowania. FAZA I – szok i zaprzeczanie To pierwszy, bardzo burzliwy etap, który następuje tuż po śmierci bliskiej osoby. Często pojawiającą się wtedy reakcja jest zaprzeczeniem temu, co się stało. Zazwyczaj cała uwaga skupia się wówczas na formalnościach pogrzebowych – szczególnie, że często człowiek nie dopuszcza do swojej świadomości tragicznych wydarzeń, zwłaszcza jeśli do śmierci doszło nagle. FAZA II – dezorganizacja zachowania Jest to etap, w którym często trudno jest się na czymkolwiek skupić. Codzienne obowiązki schodzą na dalszy plan, aktywność i poziom energii spadają. Wśród dominujących emocji pojawiają się smutek, nieporadność czy przerażenie. FAZA III – etap doświadczania złości W tej fazie, osoby w żałobie zazwyczaj odczuwają złość, którą kierują wobec siebie, rodziny, losu czy Boga. Pojawia się także poczucie zazdrości wobec innych osób, których takie nieszczęście nie dotknęło. FAZA IV – pogrążenie w depresji To moment wyciszenia i wycofania. Wśród pojawiających się emocji najsilniej oddziałują smutek i żal. Żałobnik czuje się wtedy bardzo samotny, ma wrażenie, że nikt z otoczenia nie jest w stanie go zrozumieć – w konsekwencji zamyka się w sobie, odsuwa od innych ludzi i trudno jest mu cieszyć się codziennością. FAZA V – czas na akceptację straty Końcowym etapem wychodzenia z żałoby jest faza akceptacji utracenia bliskiego. Powoli codzienne funkcjonowanie wraca do normy, poziom energii i aktywności wzrastają. W tym okresie osoba zazwyczaj jest już gotowa, by na nowo interesować się życiem towarzyskim czy podejmować nowe role. Wsparcie – czego potrzebuje osoba pogrążona w żałobie? Człowiek w żałobie przede wszystkim potrzebuje wsparcia, cierpliwości i akceptacji. Powinniśmy pozwolić mu przeżywać trudne emocje, nie bać się z nim rozmawiać – nawet na tematy związane ze śmiercią. Nasz bliski powinien wiedzieć, że może na nas liczyć, że zostanie wysłuchamy i nie będziemy go oceniać ani krytykować. Czasem wystarczy sama obecność i troska, jednak bardzo ważna jest także baczna obserwacja jego zachowania. Zarówno stłumienie smutku i żalu, jak i nadmierna koncentracja na nich mogą być bardzo niebezpieczne. Jeśli osoba przeżywająca żałobę nie radzi sobie z nową codziennością, co przejawia się np. zaniedbywaniem obowiązków czy w zachowaniach destrukcyjnych (np. nadużywanie alkoholu), to powinniśmy takim reakcjom przeciwdziałać i nie bagatelizować ich. Nierzadko konieczne okazuje się wsparcie psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry, który pomoże poradzić sobie z tym trudnym doświadczeniem – komentuje psycholog. Pamiętajmy jednak, że każdy z nas jest inny, a przeżywanie żałoby to sprawa bardzo indywidualna. Może się zdarzyć, że nie wszystkie fazy żałoby wystąpią, co nie oznacza, że nie przeżyliśmy utraty drugiej osoby. Każdy człowiek ma inny styl radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, dlatego jego zachowanie nie powinno być odgórnie klasyfikowane. Powyższe informacje mają na celu jedynie przybliżenie emocji, które zazwyczaj pojawiają się po utracie kogoś bliskiego.
. 82 3 436 496 4 358 472 444
piosenki po śmierci bliskiej osoby
